Ο κύβος ερρίφθη (ή όπως λέγεται ότι ειπώθηκε στα λατινικά: alea jacta est) χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που μετά από πολλές σκέψεις και αμφιταλαντεύσεις λαμβάνεται οριστική και αμετάκλητη απόφαση με πλήρη επίγνωση των συνεπειών που μπορεί να προκύψουν και την ανάγκη αντιμετώπισης αυτών.
Η φράση αυτή, ανήκει στον Μένανδρο, αγαπημένο ποιητή του Καίσαρα, και εμφανίζεται σε ένα στίχο του στην “Ἀρρηφόρῳ”. Έγινε διάσημη στις 10 Ιανουαρίου του 49 π.Χ. όταν ο Ιούλιος Καίσαρ επιστρέφοντας από τη Γαλατία στη Ρώμη, αποφάσισε να διασχίσει μαζί με τη 13η Λεγεώνα του, το Ρουβίκωνα ποταμό («διέβη τον Ρουβίκωνα»), πράγμα που σήμανε την κήρυξη του εμφυλίου πολέμου εναντίον της Ρωμαϊκής Συγκλήτου και του πρώην συμμάχου του, Πομπήιου.
Ο μεγάλος στρατηγός ήξερε πολύ καλά, ότι μετά από αυτή την κίνηση, δεν υπήρχε γυρισμός.
Ο Καίσαρας και ο Πομπήιος ήταν παλιοί σύμμαχοί. Το 60 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας, ο Γνάιος Πομπήιος και ο Μάρκος Κράσσος δημιούργησαν μία ανεπίσημη Τριανδρία, για να επεκτείνουν τα συμφέροντά τους.
Το 59 π.Χ. ο Πομπήιος και ο Καίσαρας εκλέχθηκαν Ύπατοι της Ρώμης. Επισφράγισαν τη συμμαχία τους, με τον γάμο του Πομπήιου με την Ιουλία, την κόρη του Καίσαρα.
Ο Πομπήιος έμεινε στη Ρώμη, για να διευθύνει τις υποθέσεις της Συγκλήτου, ενώ ο Καίσαρας αναχώρησε για την εκστρατεία του στη Γαλατία.
Η εκστρατεία δεν είχε την επίσημη έγκριση της Συγκλήτου, αλλά ήταν τέτοια η ισχύς της τριανδρίας, που κανείς δεν τόλμησε να την εμποδίσει.
Το 54 π.Χ. πέθανε η Ιουλία και ένα χρόνο μετά, ο Μάρκος Κράσσος. Οι τελευταίοι συνδετικοί κρίκοι των δύο ανδρών, δηλαδή του Καίσαρα και του Πομπηίου, είχαν χαθεί. Οι απύθμενες φιλοδοξίες τους δεν άργησαν να τους οδηγήσουν στη σύγκρουση.
Ο Πομπήιος τάχθηκε με τους συντηρητικούς της Συγκλήτου, που ήθελαν πάση θυσία να σταματήσουν τον Καίσαρα, από φόβο ότι θα προσπαθούσε να γίνει δικτάτορας της Ρώμης.
Πράγματι, οι επιτυχίες του στρατηγού στη Γαλατία και ο επιδέξιος λαϊκισμός του, τον είχαν ανυψώσει τόσο στα μάτια του απλού λαού, που ένα τέτοιο σενάριο δεν ήταν απίθανο.
Το 52 π.Χ, τον διέταξαν να παραιτηθεί από το αξίωμά του, να διαλύσει τις λεγεώνες του και να επιστρέψει στη Ρώμη, όπου θα δεχόταν την τιμωρία που του άρμοζε.
Ο Καίσαρας δέχτηκε, μόνο αν έκανε κι ο Πομπήιος το ίδιο. Ασφαλώς και δεν έγιναν έτσι τα πράγματα.
Η προκλητική απάντηση του Καίσαρα ήταν το τελειωτικό χτύπημα. Η Σύγκλητος τον ενημέρωσε, ότι είχε τις εξής επιλογές: ή θα διέλυε αμέσως τις λεγεώνες του, ή θα τον ανακήρυσσαν εχθρό της Ρώμης.
Ο Καίσαρας γνώριζε, ότι το να μπει άοπλος στη Ρώμη, ισοδυναμούσε με αυτοκτονία.
Γι’ αυτό αποφάσισε να συνεχίσει την πορεία του με τη 13η Λεγεώνα και να διασχίσει τον Ρουβίκωνα.
Με αυτή την ενέργεια, ξεκίνησε εμφύλιος πόλεμος μεταξύ του Καίσαρα και του Πομπήιου, ο οποίος έληξε με τη θριαμβευτική νίκη του Καίσαρα στη Μάχη των Φαρσάλων.
Το 48 π.Χ., ο Πομπήιος δολοφονήθηκε στην Αίγυπτο, από τους ανθρώπους που είχαν σταλεί για να τον υποδεχτούν.
Τα επόμενα τρία χρόνια, ο Καίσαρας αντιμετώπισε τον Κάτωνα, που συνέχισε τον εμφύλιο μετά τον θάνατο του Πομπήιου.
Τον κατατρόπωσε το 46 π.Χ. και ένα χρόνο μετά εξόντωσε και τον γιο του Πομπήιου, που ήταν και το τελευταίο εμπόδιο.
Τον Φεβρουάριου του 44 π.Χ., ο Καίσαρας ονομάστηκε «Dictator perpetuo», δηλαδή «ισόβιος δικτάτορας» της Ρώμης.
Διατήρησε το αξίωμα μόλις για έναν μήνα. Στις 15 Μαρτίου, δολοφονήθηκε μέσα στη Σύγκλητο.
Οι Συγκλητικοί τον μαχαίρωσαν 23 φορές. Λέγεται ότι λίγο πριν πεθάνει, είδε τον θετό του γιο Βρούτο, να τον πλησιάζει και να τον μαχαιρώνει. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Κι εσύ τέκνον;»
Ακόμη και την στιγμή που άφηνε τα εγκόσμια, ο Ιούλιος Καίσαρας, κληρονομούσε την ανθρωπότητα με μία ακόμα ρήση, που πάντα θα συμβολίζει την προδοσία από τα αγαπημένα πρόσωπα.